भारत हा विविध भाषा, संस्कृती आणि परंपरांनी नटलेला देश आहे. अनेकांना वाटते की हिंदी ही संपूर्ण भारताची भाषा आहे, पण वास्तविकता वेगळी आहे. भारताच्या अनेक राज्यांमध्ये हिंदी बोलली जात नाही किंवा फारशी प्रचलित नाही.
हिंदी न बोलणारी प्रमुख राज्ये
भारतात २२ अधिकृत भाषा असून हिंदी ही केवळ एक राजभाषा आहे, राष्ट्रभाषा नाही. काही राज्यांमध्ये हिंदीचे प्रचलन कमी आहे, जसे की –
🔹 तामिळनाडू – तामिळ भाषा प्रमुख आहे. हिंदीचा प्रभाव अत्यंत कमी आहे.
🔹 केरळ – येथे मल्याळम ही मुख्य भाषा आहे. हिंदी फारशी बोलली जात नाही.
🔹 कर्नाटक – येथे कन्नड भाषा सर्वाधिक वापरली जाते. हिंदीच्या तुलनेत इंग्रजी अधिक प्रचलित आहे.
🔹 पश्चिम बंगाल – येथे बंगाली ही मुख्य भाषा असून हिंदीला दुय्यम स्थान आहे.
🔹 पंजाब – येथे पंजाबी ही मुख्य भाषा आहे. हिंदी काही प्रमाणात समजते, पण पंजाबीला प्राधान्य आहे.
🔹 ईशान्य भारत – आसाम, मणिपूर, मेघालय, मिझोराम, नागालँड, अरुणाचल प्रदेश, त्रिपुरा आणि सिक्कीम या राज्यांमध्ये हिंदीचे प्रचलन कमी आहे. येथे स्थानिक भाषा आणि इंग्रजी अधिक वापरली जाते.
हिंदी ही राष्ट्रभाषा नाही!
- भारतीय संविधानाने हिंदीला “राजभाषा” म्हणून दर्जा दिला आहे, राष्ट्रभाषा नाही.
- कोणत्याही भारतीय भाषेला राष्ट्रभाषा घोषित करण्यात आलेली नाही.
- भारतातील विविध राज्ये त्यांच्या स्थानिक भाषांमध्येच प्रशासन आणि शिक्षण चालवतात.
- इंग्रजी ही केंद्र सरकारची दुसरी अधिकृत भाषा म्हणून वापरली जाते.
निष्कर्ष
भारत हा बहुभाषिक देश असून प्रत्येक राज्यात त्यांची स्वतंत्र भाषा आहे. हिंदी ही महत्त्वाची भाषा असली तरी ती संपूर्ण भारताची राष्ट्रभाषा नाही. त्यामुळे प्रत्येक भारतीय भाषेचा सन्मान करणे महत्त्वाचे आहे.