शास्त्रानुसार या अमावस्या तिथीला ‘मौनी’ म्हणण्यामागची धारणा अशी आहे की या शुभ तिथीला मनु ऋषींचा जन्म झाला होता. मनुच्या शब्दावरून या अमावस्याला मौनी अमावस्या असे म्हणतात. आणखी एक समज असा आहे की या दिवशी मौन धारण करून देवाची पूजा करण्याचा प्रकार आहे, म्हणून मौनी अमावस्या हे नाव आहे. या वेळी, ही तारीख शनिवारी येत असल्याने, तिचे धार्मिक आणि ज्योतिषीय महत्त्व अधिक वाढते.
मौनी अमावस्येचे महत्त्व यात आहे की माघ महिन्यात सूर्य मकर राशीत असताना देव, ऋषी, किन्नर आणि इतर देवता तिर्थपती म्हणजेच प्रयागराज येथील तीन नद्यांच्या संगमावर स्नान करतात. असे मानले जाते की या दिवशी मौन व्रत ठेवल्याने आणि परमेश्वराचे स्मरण केल्याने व्यक्तीला ऋषीचा दर्जा प्राप्त होतो आणि प्राण्यांची आध्यात्मिक उर्जेची पातळी वाढते.
पुराणानुसार, या दिवशी सर्व पवित्र नद्या आणि माँ गंगेचे पाणी अमृतसारखे बनते. या दिवशी गंगेत स्नान केल्याने अश्वमेघ यज्ञाप्रमाणेच फळ मिळते असे मानले जाते. मौनी अमावस्येच्या दिवशी व्यक्तीने आपल्या क्षमतेनुसार दान, पुण्य आणि जप करावे. असे केल्याने त्याची मागील जन्मांची पापे नष्ट होतात.
या दिवशी पिंपळाच्या झाडाची आणि भगवान विष्णूची यथासांग पूजा केल्यास विशेष फलदायी ठरते, असे मानले जाते. ही तारीख मौन आणि संयम, स्वर्ग आणि मोक्षाची प्रथा मानली जाते. जर एखाद्या व्यक्तीला शांत राहणे शक्य नसेल तर त्याने आपले विचार शुद्ध ठेवावे आणि कोणत्याही प्रकारचा कुटिलपणा आपल्या मनात येऊ देऊ नये.
शेवटी, मौनी अमावस्या हा एक महत्त्वाचा दिवस आहे ज्याला खूप महत्त्व आहे आणि आध्यात्मिक वाढ आणि शुद्धीकरणाची संधी देते. आपल्या कृती, विचार आणि विश्वास यावर विचार करण्याचा आणि चांगल्या व्यक्ती बनण्याचा प्रयत्न करण्याचा हा दिवस आहे. म्हणून, या दिवसाचा जास्तीत जास्त फायदा घ्या आणि जास्तीत जास्त लाभ मिळविण्यासाठी उत्सव, दान आणि उपासनेत सहभागी व्हा.