प्रारंभिक जीवन आणि शिक्षण:
विनायक दामोदर सावरकर यांचा जन्म 28 मे 1883 रोजी महाराष्ट्रातील नाशिक जिल्ह्यातील भगूर या गावात झाला. त्यांचे आई-वडील दामोदरपंत सावरकर आणि राधाबाई सावरकर होते. सावरकरांचे प्राथमिक शिक्षण गावातील शाळेत झाले आणि नंतर ते नूतन मराठी विद्यालयात शिकण्यासाठी नाशिकला गेले. त्यानंतर ते पुण्यातील फर्ग्युसन महाविद्यालयात गेले, जिथे त्यांनी इतिहास आणि राज्यशास्त्राचा अभ्यास केला.
राजकीय क्रियाकलाप:
20 व्या शतकाच्या सुरुवातीस सावरकर भारतीय राष्ट्रवादी चळवळीत सक्रियपणे सहभागी झाले. 1906 मध्ये, त्यांनी अभिनव भारत सोसायटीची स्थापना केली, ज्याचा उद्देश भारतातील ब्रिटीश राजवट उलथून टाकण्यासाठी होता. त्यांनी “भारतीय स्वातंत्र्य संग्राम 1857” यासह अनेक पुस्तके लिहिली, जी भारतीय स्वातंत्र्यलढ्यावरील महत्त्वपूर्ण कार्य मानली जाते.
1910 मध्ये, सावरकरांना एका ब्रिटीश अधिकाऱ्याच्या हत्येच्या आरोपाखाली अटक करण्यात आली आणि त्यांना जन्मठेपेची शिक्षा झाली. सुरुवातीला त्याला अंदमान बेटांवर पाठवण्यात आले होते, जिथे त्याला ब्रिटीश अधिकाऱ्यांनी क्रूर वागणूक दिली होती. नंतर त्यांची महाराष्ट्रातील रत्नागिरी कारागृहात बदली करण्यात आली, जिथे त्यांनी अनेक वर्षे घालवली.
1924 मध्ये तुरुंगातून सुटल्यानंतर सावरकर भारतीय राजकारणात गुंतले. ते हिंदू महासभा या उजव्या विचारसरणीच्या हिंदू राष्ट्रवादी संघटनेचे नेते बनले आणि त्यांनी हिंदू राष्ट्रवाद आणि भारतात हिंदू राष्ट्र (हिंदू राष्ट्र) निर्माण करण्याचा पुरस्कार केला.
विवाद:
सावरकरांचे राजकीय विचार आणि कृती हा वादाचा आणि वादाचा विषय राहिला आहे. काही लोक त्यांना नायक आणि देशभक्त मानतात, तर काहींनी त्यांच्यावर हिंदू राष्ट्रवादाचा पुरस्कार केल्याबद्दल आणि महात्मा गांधींच्या हत्येतील त्यांचा कथित सहभागाबद्दल टीका केली आहे. गांधींच्या हत्येतील त्यांच्या कथित सहभागाचा प्रश्न अद्याप सुटलेला नाही.
वारसा:
सावरकर हे भारतीय इतिहासातील सर्वात प्रभावशाली व्यक्तींपैकी एक मानले जातात, विशेषतः भारतीय स्वातंत्र्यलढ्याच्या संदर्भात. भारतातील हिंदूंच्या सांस्कृतिक आणि धार्मिक अस्मितेवर जोर देणाऱ्या हिंदुत्वाची संकल्पना लोकप्रिय करण्याचे श्रेय त्यांना जाते. त्यांच्या कल्पना भारतीय राजकारणाला आकार देत आहेत, विशेषतः उजव्या हिंदू राष्ट्रवादी गटांमध्ये.
शेवटी, विनायक दामोदर सावरकर हे एक जटिल व्यक्तिमत्त्व होते ज्यांनी भारतीय स्वातंत्र्य लढ्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली. त्यांचे राजकीय विचार आणि कृती वादाचा विषय असताना, भारतीय राजकारण आणि समाजावर त्यांचा प्रभाव नाकारता येणार नाही. त्यांचा वारसा आजही भारतात जाणवत आहे आणि ते भारतीय इतिहासातील एक महत्त्वपूर्ण व्यक्तिमत्त्व आहेत.