मुंबई, २२ मार्च २०२५ – कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) ने आजच्या काळात आपलं जग पूर्णपणे बदलून टाकलं आहे. तंत्रज्ञानाच्या या नव्या युगात माहितीचा पूर आला आहे, पण त्यात खरं काय आणि खोटं काय, हे ओळखणं दिवसेंदिवस अवघड होत चाललं आहे. AI च्या मदतीने बातम्या, माहिती, आणि अगदी खोट्या गोष्टीही इतक्या वेगाने पसरत आहेत की सामान्य माणसाला त्यातला फरक कळणं कठीण झालं आहे.
AI ची ताकद आणि आव्हान
AI आता फक्त विज्ञान कथा राहिलेलं नाही. ते आपल्या दैनंदिन जीवनाचा भाग बनलं आहे. बातम्या लिहिण्यापासून ते सोशल मीडियावर पोस्ट तयार करण्यापर्यंत, AI सर्वत्र कार्यरत आहे. पण याच तंत्रज्ञानामुळे खोट्या बातम्या (फेक न्यूज) आणि बनावट माहितीचा प्रसारही झपाट्याने वाढला आहे. उदाहरणार्थ, एखादी खोटी पोस्ट किंवा बनावट फोटो AI च्या साहाय्याने इतका खरा वाटतो की लोक त्यावर सहज विश्वास ठेवतात.
खरं-खोटं कसं ओळखायचं?
तज्ज्ञांच्या मते, खरं आणि खोटं ओळखण्यासाठी काही गोष्टी लक्षात ठेवणं गरजेचं आहे. पहिली गोष्ट म्हणजे माहितीचा स्रोत तपासणं. जर एखादी बातमी किंवा माहिती विश्वासार्ह वेबसाइट, वृत्तपत्र किंवा अधिकृत व्यक्तीकडून आली नसेल, तर ती संशयास्पद मानावी. दुसरं म्हणजे, माहिती कितीही आकर्षक वाटली तरी ती तपासून पाहण्याची सवय ठेवावी. AI ने बनवलेले फोटो किंवा व्हिडिओ ओळखण्यासाठी त्यातल्या छोट्या त्रुटी, अस्वाभाविक गोष्टींकडे लक्ष द्यावं.
समाजावर होणारा परिणाम
AI मुळे नोकऱ्या, शिक्षण आणि संवादाच्या पद्धती बदलत आहेत. पण त्याचबरोबर खोट्या माहितीमुळे समाजात गैरसमज, भीती आणि तणावही वाढत आहे. “AI हे एक साधन आहे, ते कसं वापरलं जातं यावर सगळं अवलंबून आहे,” असं तंत्रज्ञान तज्ज्ञ प्रवीण देशमुख यांनी सांगितलं. सरकार आणि तंत्रज्ञान कंपन्यांनी यावर उपाय म्हणून कडक नियम आणि तपासणी यंत्रणा तयार करण्याची गरज असल्याचंही ते म्हणाले.
पुढचं पाऊल काय?
सामान्य नागरिक म्हणून आपणही सजग राहणं गरजेचं आहे. प्रत्येक गोष्टीवर आंधळा विश्वास ठेवण्यापेक्षा ती समजून घ्यावी, प्रश्न विचारावेत आणि शक्य असल्यास तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा. AI ने आपलं जग बदललं आहे, पण ते बदल नीट समजून घेऊनच आपण पुढे जायला हवं. नाहीतर खरं आणि खोटं यातला फरक कायमच गुलदस्त्यात राहील!