उन्हाळी भुईमूग पेरणी आणि व्यवस्थापन
भुईमूग हे एक प्रमुख तेलबिया पीक आहे. हे भारतातील तेलबिया उत्पादनात दुसऱ्या क्रमांकावर आहे. भुईमूग हे एक कडधान्य पीक देखील आहे. त्याचे कडधान्य मानवी आहारात एक महत्त्वाचे स्थान आहे.
उन्हाळी भुईमूग
उन्हाळी भुईमूग हे भारतात सर्वाधिक पेरले जाणारे भुईमूग प्रकार आहे. हे पीक उन्हाळ्यात पेरले जाते आणि पावसाळ्यात कापणी केली जाते. उन्हाळी भुईमूगाचे उत्पादन उन्हाळी हवामानात चांगले होते.
उन्हाळी भुईमूगाची पेरणी
उन्हाळी भुईमूगाची पेरणी जून-जुलै महिन्यात केली जाते. पेरणीपूर्वी जमीन चांगली नांगरून घ्यावी. पेरणीसाठी 6-8 इंच अंतरावर दोन चाड्या द्याव्यात. प्रत्येक चाड्यात 4-6 बिया टाकाव्यात. पेरणीची खोली 2-3 इंच असावी.
उन्हाळी भुईमूगाची व्यवस्थापन
उन्हाळी भुईमूगाच्या व्यवस्थापनात खालील गोष्टींचा समावेश होतो:
- आंतर मशागत: पेरणीनंतर 15-20 दिवसांनी पहिली आंतर मशागत करावी. त्यानंतर 20-25 दिवसांनी दुसरी आंतर मशागत करावी. आंतर मशागत केल्याने तण काढून टाकले जातात आणि जमिनीची धूप थांबते.
- खाते: उन्हाळी भुईमूगाच्या पिकाला चांगल्या प्रकारे उत्पादन मिळविण्यासाठी खाते देणे आवश्यक आहे. पेरणीपूर्वी 10-12 टन शेणखत किंवा कंपोस्ट प्रति हेक्टर द्यावे. पेरणीनंतर 20-25 दिवसांनी 50 किलो नत्र, 50 किलो स्फुरद आणि 50 किलो पोटॅश प्रति हेक्टर द्यावे.
- पाणी व्यवस्थापन: उन्हाळी भुईमूग हे पाण्याची कमतरता सहन करणारे पीक आहे. परंतु, पीक वाढीच्या सुरुवातीच्या काळात पाण्याची गरज असते. पीक वाढीच्या सुरुवातीला 1-2 वेळा पाणी द्यावे.
- रोग आणि किडी: उन्हाळी भुईमूगाच्या पिकावर अनेक रोग आणि किडींचा प्रादुर्भाव होऊ शकतो. रोग आणि किडींचा प्रादुर्भाव रोखण्यासाठी वेळोवेळी औषधे मारावीत.
उन्हाळी भुईमूगाचे उत्पादन
उन्हाळी भुईमूगाच्या पिकात 15-20 क्विंटल प्रति हेक्टर उत्पादन मिळू शकते. उत्पादन वाढवण्यासाठी योग्य व्यवस्थापन करणे आवश्यक आहे.
उन्हाळी भुईमूगाचे महत्त्व
उन्हाळी भुईमूग हे एक महत्त्वाचे पीक आहे. त्याचे तेल खाद्यतेल म्हणून वापरले जाते. भुईमूगाचे कडधान्य मानवी आहारात एक महत्त्वाचे स्थान आहे. भुईमूगाचे उत्पादन वाढवण्यासाठी सरकारकडून अनेक योजना राबवल्या जात आहेत.
